ASI CHOVIA, ASI, ASI

Asi chovia en Dorvisou, cando eu era neno. Paco Penas, Ramón Penas…é moitisimos mais que foron a Escola de Dorvisou. Chovia deste xeito ou non?

A MALLA

Pechei os ollos e imaxinei a eira de Candido chea de mozos e mozas, tamén vin algún que outro vello; os mozos espelían a palla que saía da malladora e as mozas apañaban os grans de trigo. Os vellos lembraban os tempos nos que eles mallaban o trigo cuns aparellos de madeira feitos con un pau moi longo, e outro mais gordo e mais curto, cinguidos por un anel de coiro que se coñecían polo nombre de mallos. Miraban uns para os outros e dibuxaban nas súas cabeciñas o traballo tan forte que tiveran que facer; o mesmo tempo sentían ledicia vendo como agora os seus fillos e netos facían o mesmo traballo sen baldar tanto o corpo. Eu tiña os ollos abertos coma pratos; agarrado pola man do meu pai, Ramón de Candido o fillo; él era quen gobernaba o motor e maila máquina de mallar, un vello Lister ( o nome dun Xeneral republicano) e unha Ajuria que zoaba mais ca un avión dos de agora. Cando ia comezar a malla nunha casa, o maquinista prendía o motor e facía zoar a máquina para que a xente soubera que xa era a hora. Na cima do palleiro, o meu amigo Manuel de Pilara, ia sobando a palla con moita arte para facer un palleiro ben feito. Manuel sempre se metía conmigo dicindo que atopara unha chea de niños de case todolos paxaros que voaban polos ceos de Dorvisou; algúns disque ainda estaban a facelo, outros tiñan ovos e outros tiñan tres ou catro pegos; diciame que tivera moito tino e que non collera os paxariños, pois na cabeza tiñan uns peliños brancos que polo visto era tiña; se tocaba coas mans na cabeza caiame o pelo todiño. Manuel diciame esas cousas porque sabía que me gustaba gabarme dos que eu atopaba; como sabía que me facía rabiar coma un can, en canto me miraba xa me dicía: Pepe, atopei un niño dun…
As veces Manuel non estaba no palleiro, andaba a xuntar a palla; daquela algunha que outra vez, eu subiame a meda para botarlle ao maquinista os mollos; desde aló enriba miraba moi ben a todala xente que andaba arredor da máquina. A algúns, dos que me facían rabiar, de cando en vez caialle un mollo na cabeza; a Manuel caeronlle algúns. Cando remataba a malla, os gaiteiros tocaban unhas pezas e mozos e mozas botaban unhas bailas…
Coido que o que vos contei, como dí un mago chamado Anthony Blake, foi todo froito da miña imaxinación; non lle deades mais voltas, non ten ningunha traza…

MEDO O LOBO

Ollando esta foto viñeronme o sentido todalas conversas que lle teño oido os meirandes, nas longas noites do inverno, cando falaban arredor da pota de facer o augardente; ou cando comezaban a falar a esgalla o teren o bandullo cheo no tempo da matanza do porco.
Sempre saia alguen dicindo que atopara co lobo acolá arriba no monte, abaixo da estrada das Cruces, onda os carballos de Mato; polo visto era coma un can ben grande, estaba sentado no medio do camiño e arregañando os dentes; o tal que o contaba levaba unha sacha, guindoulle uns cantazos, e paseniño, paseniño foise levantando e desapareceu entre os toxos. Despois saia outro e contaba a sua historia dicindo que levaba unha escopeta, zorregou un tiro o aire; e lobo fuxiu co rabo no medio das pernas.
Outro contaba que untal Calvete, un home que fora miniero en Asturias e quedara por Dorvisou; pasara, preto do regueiro, a noite subido a un carballo; cando se fixo de día decatouse que eran uns toxos que mesmo semellaban ter algo que ver co lobo.
Todos estes contos rebulían na miña cachola cando teño ido algunhas veces, a eso da noitiña, dende Dorvisou ata Duxame. Cada pedra, cada toxo, cada arbore pequerrecha semellaban ser ou ter algo que ver co lambón do lobo. Os pelos poñianseme de punta; o corazón batía de tal xeito que semellaba esgazarme o peito, tremianme as pernas, as mans, as queixadas; tremiame todo o corpo coma se fora un xunco; tanto era o medo que tiña que xa non sabía se ir para diante o volver para atrás. Cando me ia achegando o “lobo” decatabame que somentes era un toxo; daquela metía un trote, coma se fora un cabalo; xa quedaba un chisco contento, pero vaites que acolá un pouco mais adiante apareciame outro “lobo”. Non sei se vos decatades, pero eu si…agora co paso do tempo me cago no toxo, no lobo, e na nai que os pareu..

O HOME DO SACO

Lembro cando era neno o medo que me metián no corpo o dicirme que se non era ben guiado viña O Vello, ou Home do Saco ou o lobo e escapaban conmigo…me cago en diola; todos eran o mesmo: vellos , mozos, vellas e mozas, todos, todos, todos tiñan gana de facer chorar aos nenos. Eu o Vello non lle tiña moito medo, meus bisavós eran vellos e xamais andaron a roubar rapaces. O lobo tampouco, os meirandes dicían que o que lle gustaba eran as ovellas; xa que na nosa casa había algunhas, cando viñera somentes tiña que dicirlle onde estaban e que fora comendo namentras eu fuxía; daquela nas aldeas, como non había onde comprar contos, non sabía o que lle pasara a Caperuchiña Vermella. O Home do Saco era o que facía que eu fora ben guiado. Eu cavilaba e cavilaba do xeito que farían para chamalo, cheguei a pensar que de seguro que lle mandaban aviso polo coche de linea. Fun medrando e esquecin o lambón do Home do Saco; pero vaites que antonte atopei nunha rúa de Pontevedra un letreiro onde poñia o telefonol;¡carallo!, dixen para min, como agora hai moitos mais rapaces puxo o negocio o día…pero o moi cabrón, para que os nenos non saiban que os leva, dí que traballa no reciclaxe…

OS ESTALOTES

Plas, plas, plas plas, plas…
Chamabanlle estalotes e estoupaban que nindiola; o outro día batín con eles a beira dun camiño, de supeto lembreime, cando era un neno de Dorvisou, dos días que ia coas vacas a Granxa do Rio. Estalote que pillaba, estalote que facía estoupar; mais dunha vez, e de duas ou tres tamén, as vacas en vez de comer herba comían os repolos que había na beira do prado. A Cachorra, a Gallarda, a Xuvenca, a Marela, ou outra calquera da que xa non me lembro do nombre ainda que queira, de seguro que desexaban que o Pepiño andara a estourar nos estalotes; a elas os repolos tamen lle sabían que nindiola. O que nunca souben, ata hoxe, e a morea de nomes que teñen na Nosa Terra. Tantos, tantos son; que como diría a miña avoa: ¡Dios che nos colla confesados se tiveramos que dicilos todos cada vez que atoparamos un!

ALI-VEN TEU-PAI

Sendo neno lémbrome que no bacheralato sempre houbo que estudiar unha lingoa estranxeira, aló polos anos cincoenta era o alemán; un chisco mais adiante tiñamolo francés,se nono querias podías escoller o inglés. Como xa non había mais onde elexir, nós falabamos otras lingoas o noso xeito. Para dicir en xaponés: asalo peixe; diciamos:CHAMUSKA LA PESKA. Se queriamos dicir en ruso: Ninguén na taberna, era moi doado dicir: NIN KISKE NA TASKA. Por saber ata sabiamos algo de árabe; para dicir: tira o cigarro, había que dicir: ALI VEN TEU PAI.
Houbo uns tempos en que fumar disque era de homes, e como os rapaces queriamos ser grandes andabamos polo medio das mozas botando fume coma se foramos burreas; e os ollos ben abertos non fora o demo que viñera algún inimigo. Cando sentiamos dicir: ALI VEN TEU PAI, todos sabiamos que había que meter a man no primeiro peto que atoparas baleiro, tendo tino de non queimar nen a man, nen o pantalón, nen a chaqueta.
O meu tio Rodrigo foi un fumador incorrixible, sempre dicía que non fumaba; e o certo e que non era doado pillalo botando fume. Dunha vez tivo que mandar que lle coseran un peto da chaqueta. Cando lla deron, unha vez arranxada, preguntaronnle como fixera para queimala; nese intre decatouse que o pillaran; pero como era un home de recursos dixo: Queres ver que o outro día cando acendín a cociña que me leve o demo se non caeu o misto acendido dentro.
Quizais o meu tio soubera árabe , poida que aprendera de nós; quizais nos virá algunha vez agachando o cigarro a voz de: ALI VEN TEU PAI..

O PILOTO

Este é o Antonio cando era pequerrecho, os seus irmáns chamábanlle Piloto; despois sen saber por que nin por que non todos rematamos chámandolle do mismo xeito. Antonio tiña cara de rillote e era mais pillabán ca unha ducia de nenos xuntos. Dunha vez contoume unha historia de cando levara uns portugueses a miña casa, e de como polo camiño foise facendo amigo deles falándolle de xogadores coma Eusebio, Coluna e Torres; fálabame da súa tía María, a miña nai, fálabame do Patio de Madres, da calle do Hórreo; fíxome lembrar tantas cousas que tiven que escrivir o e-mail que él me mandara. Ollando este retrato coido que podía ser, sen dubida ningunha, o comandante dun avión de Ibería con algunha xente da sua tripulación; semella o xefe dun pelotón de soldados dando novidades ao seu superior; todos co seu xelado na man dereita, coma se fose o fusil, e todos cheos de fachenda. Verdadeiros profesionais, comedores de xelados, en perfecta formación. Quizais ningún deles se lembre, ou si, se era un xelado da Xixonenca ou da Ibense; o que si han de lembrar era o ben que sabían aqueles condenados. Eran tempos nos que había poucas cousas; ainda que tiveramos pouquiñas, cando tiñamos algo semellaba que tiñamo-lo mundo enteiro nas nosas mans. Unha aperta o Antonio e tamén as outras primas da foto.

http://www.sonowebs.com/categories.php?catid=487

Eu, Ti, El…

Pois non, non se podía dicir dese xeito. Despois de algunhas noites escuras e longas, un día pola mañán cediño correuse a nova que non se podía dicir: Eu, Ti, El, Nos, Vos e Eles. Polo visto era unha vergoña ver rapaces pequenos, maiormente nas aldeas, coa roupa rachada e con zocos cheos de bosta falar dese xeito. De primeiro semellaba un conto, pero pouco a pouco decatamonos que nono era; tivemos que ir a escola e a mestra mandabanos dicir: Yo, Tu, El, Nosotros, Vosotros, Ellos. Os meirandes seguian falando coma antes; para que non deixaran de traballar tiñamos que ser os pequerrechos os que lle ensiñabanos a dicir Eu,Ti…doutro xeito; seica era “hablar castellano”. Cando chegabamos a casa xa non sabiamos se Eu era Yo, se Tú eras Tí, se Nos eramos Nosotros, ou se Nos eramos Vos. Decataime do mal que nos sentiamos cando ,sendo xa grande, un día sentín a un tal Uxío que contaba contos. Dicía que unha vez sentira petar na porta da súa casa, preguntou quen era e dixeronlle: Yo; abreu a porta, e mecagoendiola resulta que era El. E agora digo eu se foras Ti o que petaras tamén ias dicir Eu cando che preguntaran quen eras; o que contaba o conto volvería dicir: mecagonodemo era El o que petaba. Se os que petaran dixeran: somos Nos; o do conto cando abrira a porta seguro que ia dicir: mecagendiola, agora son Eles…

ANDURIÑA

En Galicia un día eu escoitei
unha vella historia, nun café.
Era dunha nena que da aldea, se escapou.
…Anduriña nova que vóou…

Choran ó pensar, ¿onde andará?
Mais ninguén a quere ir buscar.
Anduriña lle chamaron, os que alí deixou
torna pronto ó porto, ¡por favor!…

Un velliño fala xunto ó lar,
di-me moi baixiño e sin maldade.
Anduriña e nova… Voltará, ¡xa-o verán!
Probe paxariño, sen plumar…

Nun día calqueira, pousará.
Seu misterio, xa non o será.
O nome Anduriña, xa xamais, llo dirán.
Pero mentres tanto, ¿onde vái?

Anduriña ¿onde vái?… Anduriña ¿onde vái?…
Anduriña… ¿Onde vái?…

---

Un dia destes estiven escoitando a cantiga Anduriña, de Juan e Junior. Lembreime da casa na que nacín en Dorvisou; lembrei aquela palleira que tiña todo o ancho da eira; lembrei aquel teito de madeira cheo de vigas e niños de anduriñas; lembrei aqueles paxariños, que voaban a rente do chan, e berraban coma tolos para escorrenta-los gatos que vixiaban os niños; lembrei aqueles pais que se achegaban os fillos e collían no seu peteiro a merda que eles cagaban para que non caera no chan; lembreime cando as anduriñas chegaban a miña aldea, e con toda a confianza metianse nos niños que tiñan feitos doutros anos; lembreime sentilas piar cando saia da cama. Eu non escotei esa historia nun vello café; ninguén ma contou, esa historia saeu da miña pel: foi un neno que escapou da aldea, nunca souben se alguén chorou cando dicía: ¿onde andará?; ninguén me foi buscar; tampouco sei se Pepe ou Pepiño me chamaban os que alí deixei; gustariame saber se alguén dixo que volvera pronto ¡por favor!. Volverá,volverá, quizais dixera a miña avoa ou a tía Mercedes de García…Nun día calquera por aqui se pousará; e namentras non me vían quizais dixeran: Pepiño ¿onde vai?, Pepiño ¿onde estará?. Volvin, coma as anduriñas, volvín algunhas veces mais; case sempre volvía cando lle cadraba; unhas veces atopabas na palleira e outras non; dunha vez tardei moito; foi desa volta cando me decatei que non había xente, nin vacas, nin bestas, nin galiñas, nin porcos, nin cans, nin tan siquera anduriñas. ¿Onde estarán?, dicia eu. ¡bah! un día calquera xa se pousarán…non oin a historia nun café, ninguén ma veu contar, esta historia aprendina o mesmo tempo que aprendin a falar. ¡Que magoa me da!.. ainda volvo, de cando en vez,…pero a filla, da filla, da filla dunha pariente moi lonxana daquela anduriña que tentaba peteirar os gatos; ¿onde vai?…aquela anduriña vestida de branco e de negro, aquela anduriña que coma todas criouna a sua nai; ¿onde vai?…anduriña…¿onde vai?…

POMBA DA PAZ ?

Dende neno, cando ia a escola de Dorvisou, sempre tiven por certo que as pombas eran o simbolo da Paz. Polo visto Noso Señor estaba moi enrabechado cos homes, eran uns pecadentos, e quixolles dar un castigo: ia facer que chovera corenta dias e corenta noites para que afogaran todos; na Enciclopedia que tiñamos dicía que o Noso Señor dixolle a Noé que fixera unha barca moi grande, que metera nela a súa familia e unha parella de cada animal que houbera no mundo. Noé pasou os corenta dias e as corenta noites metido na Arca; tiña con él unha morea de animais: vacas ,porcos, galiñas, cans, cabalos, corvos…e tamén tiña pombas. Sabía o refrán aquel de que “nuncha choveu que non escampara”, botou de conta que xa era moito chover, estaba a chegar o verán e algún día tería que parar. Unha mañan botou un corvo a voar, alá pola noite chegou todo mollado e non quixo comer nada; mandouno uns poucos días maís e o tolo do corvo sempre facía o mesmo: chegaba mollado e non comía. Noé decatouse de seguida que ainda había moita auga; o corvo mollabase o comer outros animais mortos e por iso non tiña fame o condenado. Outro día mandou ir unha pomba e de seguidiña volveu, non atopou onde pousarse; o outro día pola mañan cediño volveu a mandar a pomba, desta vez tardou un chisco mais; traía no peteiro un ramalliño de oliveira; Noé soubo así que xa podía baixar da Arca, as augas xa non cubrían a terra; puxose moi ledo , aquela pomba e mais os seus descendentes ian ser para sempre as “Pombas da Paz”.
Pasaron os anos e deixei de ser algo neno, coido que de todo nunca deixamos, merquei unha máquina de retratar, atopei unha pomba e fixenlle a foto; cando cheguei a casa fiquei abraiado: esa pomba non semellaba nada a de Noé, por riba de non ser branca marcaba o paso coma se estivera facendo o servizo…e a sombra…a sombra mesmo semellaba aquelas bombas que me dicía o meu pai que botaban na Guerra…